Pek çok kişi için yoğun tempoda geçen bir yıl daha geride kalırken, bu dönemde yeni hedefler belirlenip, iş ve sosyal yaşama dair birtakım kararlar alınıyor. Kişinin kendi kapasitesine uygun olmayan hedefler belirlemesi ise aşırı stres yükünün getirdiği psikolojik sorunlara ve “tükenmişlik sendromu” gibi ciddi tablolara yol açabiliyor. Memorial Ankara Hastanesi Psikiyatri Bölümü’nden Doç. Dr. Levent Sütçigil, stres ve tükenmişlik sendromuna karşı alınması gereken önlemler ile ilgili bilgi verdi.

Kişiyi iş ve sosyal hayattan soyutlayabilir

Tükenmişlik sendromu, uzun çalışma süreleri ile ortaya çıkan aşırı duygusallık, yorgunluk ve bunun sonucunda iş ve sorumlulukları yerine getirememe durumudur. Bu tablo genel olarak evre evre gelişim gösterir. İlk dönemde kişi kendi kapasitesine uygun olmayan hedefler belirler. Bu hedefleri gerçekleştirmek için kişi çalışma süresini ve çabasını artırır. Daha sonra kişi verdiği çabanın meyvelerini alamadığını fark etmeye başlar ve hissettiği çaresizlik ile başa çıkabilmek için daha fazla çalışır. Üçüncü evrede çaresizlik daha belirgin hale gelir ve kişi iş ve sosyal hayattan çekilmeye başlar. Uykusuzluk, öfke patlamaları, sürekli gerginlik, alınganlık, aşırı tepki gösterme ve kaygı gibi daha önce göstermediği davranış değişiklikleri ortaya çıkar. Son dönemde kişi olaylara karşı son derece duyarsız, tepkisiz ve donuk hale gelir. İş performansı tamamen düşer. Bu dönemde istirahat talepleri veya istifalar görülebilir.

Tükenmişlik sendromuyla başa çıkabilmek için alınması gereken önlemler

• Kişi durumunu fark ettiği andan itibaren kendisine zaman ayırmalı, işini eve taşımamalı, iş dışında keyif aldığı aktiviteler yapmalıdır.
• Kişinin ailesi ve sevdikleri ile vakit geçirmesi, pozitif ruh halini korumasına yardımcı olacaktır.
• Aynı anda birçok iş yapmak yerine, işler önem sırasına göre planlanmalıdır
• Kişinin kapasitesine uygun olarak belirlediği uzun ve kısa süreli hedefleri tekrar gözden geçirmesi faydalı olacaktır.
• İş arasında belli aralıklarla molalar verilmelidir. Yoğun bir çalışmanın arkasından, bir süre ara vermenin performansı artıracağı unutulmamalıdır.
• Kişi yakın çevresinden yardım istemekten çekinmemelidir.
• Eleştirilerin birçoğu kişiyle ilgili değil, kişinin yaptığı bir davranışla ilgilidir. Eleştirilere karşı açık olunmalıdır.
• Sporun antidepresan etkisi kanıtlanmıştır. Kişinin kendine uygun bir sporu düzenli olarak yapması, tükenmişlik sendromundan korunmasına yardımcı olacaktır.
• Tükenmişlik sendromunun belirtilerini yaşayan ve bu durumla başa çıkamayacağını düşünen kişiler vakit kaybetmeden profesyonel yardım almalıdır.